Hierbij tref je 15 veel gestelde coronavragen en antwoorden over coronavaccin, verlof, thuiswerken, ontslag, reizen, reiskosten, coronatest en wijzigen contract.

Coronavaccin

1. Mag je een werknemer ontslaan, omdat deze zich niet wil laten vaccineren?

Nee, het is niet mogelijk om een werknemer te ontslaan, om de enkele reden dat hij of zij zich niet wil vaccineren. Een werknemer heeft het recht op bescherming van de lichamelijke integriteit. Dit betekent dat hij zelf mag kiezen of hij zich laat vaccineren. Je kunt een werknemer wel vragen zich te laten vaccineren, maar een werknemer moet dit kunnen weigeren. Als een inenting essentieel is voor de uitvoering van het werk (bijvoorbeeld in een ziekenhuis), dan is ontslag onder strenge voorwaarden wel mogelijk.

2. Mag je vragen of een werknemer gevaccineerd is?

De Autoriteit persoonsgegevens heeft aangegeven dat je een werknemer niet mag vragen of hij of zij gevaccineerd is. Een werknemer hoeft geen antwoord te geven, als een werkgever dit toch vraagt.

3. Mag je het loon inhouden als je werknemer zich weigert te laten vaccineren, corona krijgt en niet kan werken?

Nee, het is niet toegestaan om het loon in te houden als een werknemer besmet is met corona en zich ziek meldt. Dat geldt ook als de werknemer er bewust voor heeft gekozen om zich niet te laten inenten tegen corona. Als ziekte veroorzaakt is door opzettelijk handelen van de werknemer, mag de werkgever het loon inhouden. Hier is echter niet snel sprake van. Zelfs als ziekteverzuim het gevolg is van een verslaving of een ongeluk bij het uitoefenen van een gevaarlijke sport, oordelen rechters meestal dat er geen sprake is geweest van opzet om ziek te worden.

Verlof

4. Kan een werknemer terugkomen op zijn genomen verlof, omdat hij nu niet meer op vakantie kan?

In principe staat het verlof vast. De werkgever kan niet weten wat die werknemer tijdens dat verlof wil doen. Als een vakantievlucht is geannuleerd wegens corona of als een werknemer niet op vakantie gaat omdat een gebied code oranje is geworden, is dat niet automatisch een reden om als werknemer te vragen om het aangevraagde verlof terug te draaien. In de praktijk kun je dit wel onderling overleggen. Als er voldoende werk is kan een werkgever hierop terugkomen en het verlof op een later moment inzetten. Stel dat het werk is teruggelopen, dan hoeft de werkgever het aangevraagde verlof niet in te trekken.

Thuiswerken

5. Een werknemer wil weer op kantoor komen werken. De werkgever wil dat de werknemer thuis blijft werken i.v.m. de RIVM-richtlijnen. Hoe los je dit op?

Als werkgever moet je ervoor zorgen dat een werknemer een veilige en gezonde werkplek heeft. De werknemer moet die voorschriften naleven. Als je een werknemer vraagt om thuis te werken in verband met de coronarichtlijnen van het RIVM, dan voldoe je daarmee aan die plicht. De werknemer moet die instructie om thuis te werken zodoende volgen. Nu kan het zo zijn, dat een werknemer graag weer naar kantoor komt, omdat hij of zij het werk daar beter denkt te kunnen doen. De werknemer kan het directe overleg met collega’s missen of thuis geen goede, gezonde werkplek hebben. Informeer daarom waarom de werknemer per se op kantoor wil werken en kijk hoe dit kan worden opgelost. Kijk of de thuiswerkplek goed is ingericht en biedt eventueel een vergoeding aan voor aanschaf van middelen, of leen materiaal uit. Kijk hoe het contact met collega’s verbeterd kan worden. Bekijk ook of het niet toch mogelijk is om af en toe op kantoor te werken met inachtneming van de RIVM-richtlijnen. Kan dit echt niet, leg dan aan de werknemer uit waarom dit niet kan. Als werkgever heb je in ieder geval ook een plicht om te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden op de thuiswerkplek, dus het is raadzaam om hier zorgvuldig mee om te gaan.

Ontslag

6. Mag je medewerkers ontslaan als je door het coronavirus minder werk hebt?

Ja, dat kan. Als sprake is van structurele werkvermindering, dan is dat reden voor ontslag op grond van bedrijfseconomische redenen. De werkgever kan natuurlijk proberen om met medewerkers afspraken te maken over beëindiging van hun dienstverband in onderling overleg. Maar als dat niet lukt, dan moet de werkgever aan UWV vragen om toestemming om de voorgedragen werknemer of werknemers te ontslaan. Het ontslaan van werknemers heeft wel gevolgen voor de hoogte van een eventueel aangevraagde NOW-subsidie.

Reizen

7. Welke richtlijnen gelden voor het reizen naar met corona besmette gebieden?

Het is raadzaam om de reisadviezen van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken op te volgen. Die adviezen hebben vier kleurencodes. De actuele kleurcodes kun je vinden op de site van de overheid. Het is verstandig om die goed in de gaten te houden.

• Groen = Er kan gereisd worden naar het gebied.
• Geel = Er kan gereisd worden naar het gebied, ook voor vakantie, maar houd rekening met beperkende maatregelen.
• Oranje = Reis alleen als dat noodzakelijk is. Vakantiereizen en andere reizen die niet noodzakelijk zijn, worden afgeraden.
• Rood = Geadviseerd wordt om niet naar het gebied af te reizen. Als reizen naar een besmet gebied door het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt afgeraden, dan mag een werkgever enerzijds van de werknemer verlangen dat hij privé die reis niet maakt. Anderzijds mag een werkgever in dat geval niet van de werknemer verlangen dat hij om zakelijke redenen afreist naar besmet gebied.

Reiskosten

8. Mag je de vaste reiskostenvergoeding stopzetten i.v.m. de coronacrisis?

Ja. Een (vaste) reiskostenvergoeding is bedoeld ter vergoeding van kosten die een werknemer maakt om op zijn werk te komen. Als hij die kosten niet meer maakt, dan hoeft de werkgever die kosten ook niet meer te vergoeden. De hoofdregel is zelfs dat een vaste reiskostenvergoeding niet meer fiscaal onbelast mág worden betaald als een werknemer geen reiskosten meer heeft. Een vaste reiskostenvergoeding mag onbelast worden doorbetaald in de maand waarin de werknemer geen reiskosten meer maakt en in de maand daarna. De fiscus is afgelopen jaar en in het begin van dit jaar coulant; werkgevers mogen de vaste reiskostenvergoedingen aan hun thuiswerkende werknemers tot (in elk geval) 1 juli 2021 fiscaalvriendelijk blijven doorbetalen. Dat werkgevers dat mogen doen, betekent niet dat ze dat ook moeten doen.

Coronatest

9. Een werknemer, die zich mogelijk niet aan de coronavoorschriften houdt, laat zich regelmatig testen en kan dan niet werken. Wat kan je doen? 

Als een werknemer een coronatest laat doen (omdat hij of zij flink verkouden is en zich niet goed voelt bijvoorbeeld) en thuis moet blijven in afwachting van de uitslag, kan een werknemer zich ziek melden. Als werkgever moet je dan het loon doorbetalen. Meldt een werknemer zich regelmatig ziek, omdat hij of zij een coronatest moeten laten doen, dan kun je een verzuimgesprek voeren met de werknemer. Je kunt dan vragen of de werknemer zich voortaan met een sneltest kan laten testen. Ook kun je bekijken welke mogelijkheden er zijn om vanuit huis te werken. Je kunt een werknemer ook vragen zich strikt aan de coronamaatregelen te houden (let wel, je kunt een werknemer hier niet op controleren of toe verplichten). Eventueel kan de werknemer opgeroepen worden ter controle bij de arboarts. De arts kan dan met de werknemer bespreken waarom de werknemer zich zo regelmatig laat testen en hoe dit wellicht voorkomen kan worden. Als de indruk ontstaat dat de werknemer zich laat testen om niet te hoeven werken, is een gesprek tussen leidinggevende en werknemer sowieso raadzaam.

10. Mag je van een werknemer eisen dat diegene zich (preventief) laat testen?

Nee, dat mag helaas niet, ook niet als dit preventief is vanuit het kader van de zorgplicht naar alle medewerkers toe. Op grond van artikel 11 van de Grondwet heeft iedereen recht op de onaantastbaarheid van zijn lichaam. Dit houdt kort gezegd in dat niemand gedwongen kan worden om o.a. een medisch onderzoek te ondergaan. Wel kun je als werkgever een werknemer opdragen om bij (milde) medische klachten contact op te nemen met de bedrijfsarts. Een andere optie zou kunnen zijn om als werkgever vrijwillige coronatests aan te bieden. Maar ook in dat geval is het van belang om de privacywetgeving (AVG) te respecteren en mag je als werkgever geen kennis nemen van de uitslag van de test noch deze testgegevens verwerken.

11. Mag je om testbewijzen van medewerkers vragen?

Nee, dat mag niet. Het klopt inderdaad dat er een wetsvoorstel in de maak is die het mogelijk moet maken voor restaurants, sport- en jeugdactiviteiten, culturele instellingen, evenementen en andere horeca om testbewijzen te vragen aan bezoekers. Maar dat geldt expliciet niet voor de werknemers die daar aan het werk zijn. Het idee daarachter is dat het bezoeken van horeca en dit soort evenementen niet essentieel is; een bezoeker is vrij in zijn keuze om wel of niet te gaan en daarmee vrij in zijn keuze zich te laten testen en de resultaten te delen of niet. Voor werknemers, maar ook voor uitzendkrachten, gedetacheerden, ZZP’ers en vergelijkbare medewerkers, ligt dat anders. Hun ‘bezoek’ aan het restaurant of aan evenementen is wel essentieel, zij zijn ervan afhankelijk voor hun levensonderhoud. Daardoor zou de consequentie van het niet (willen) overleggen van een testbewijs veel groter dan voor de bezoekers en kan je eigenlijk niet meer spreken van een ‘vrije keuze’. Om die reden weegt de inbreuk op de privacy en op het medisch geheim voor werknemers zwaarder en geven die de doorslag. Daarom dus geen verplichte testbewijzen voor werknemers. Dat is wel iets om rekening mee te houden.

12. Mag je werknemers informeren dat een collega besmet is?

Een werkgever mag niet aan andere werknemers laten weten dat een bepaalde werknemer besmet is met het coronavirus. Je mag wel in het algemeen bekendmaken dat een werknemer het virus heeft. Zorg dan dat de berichtgeving niet herleidbaar is tot een bepaalde werknemer. De werknemer mag wel zelf aan collega’s vertellen dat hij of zij het virus heeft, maar als werkgever mag je dit niet registreren.

13. Mag je thermische camera’s gebruiken om medewerkers te controleren op koorts?

Nee, dat mag niet. Op grond van de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) is het verboden om mensen te temperaturen en daarmee hun gezondheidsgegevens te verwerken. Als een ondernemer dat toch doet, dan riskeert hij daarmee een hoge boete. Alleen (bedrijfs) artsen mogen gezondheidstests doen en de medische gegevens van werknemers verwerken.

Wijzigen contract

14. Mag je in de coronacrisis tijdens de proeftijd de duur van het contract wijzigen?

Je zit in de proeftijd en het contract duurt een jaar, maar er is minder werk door de coronacrisis. Dus wil je het contract inkorten. De rechter heeft het inkorten daarvan al een paar keer geaccordeerd, maar het staat niet vast dat dat altijd wordt toegezegd. Wees er daarom voorzichtig mee.

Coronatest onbelast vergoeden

15. Een werkgever mag de kosten van een coronatest onbelast vergoeden, als er wordt voldaan aan de voorwaarden van een arbovoorziening.

Voor arbovoorzieningen geldt een gerichte vrijstelling binnen de werkkostenregeling. Hieronder valt ook een geneeskundige keuring in het kader van preventie- en verzuimbeleid, waaronder de corona(snel)test. De arbovoorzieningen moeten – naast de voor de gerichte vrijstelling benodigde aanwijzing als eindheffingsloon – wel aan de volgende voorwaarden voldoen:

• De arbovoorzieningen hangen samen met de verplichtingen van de werkgever op grond van de Arbeidsomstandighedenwet;
• De werknemer gebruikt de voorzieningen (gedeeltelijk);
• De werknemer betaalt geen eigen bijdrage voor de voorzieningen.

Als niet wordt voldaan aan de voorwaarden, dan moet het in de vrije ruimte

Als de werkgever de coronatest vergoedt, deze vergoeding aanwijst als eindheffingsloon en voldoet aan de bovengenoemde voorwaarden, is de coronatest dus gericht vrijgesteld. Deze blijft dan voor zowel de werknemer als de werkgever onbelast.
Als de gerichte vrijstelling niet van toepassing is, mag de werkgever de vergoeding voor de test als eindheffingsloon ten laste van de vrije ruimte brengen. Over het bedrag boven de vrije ruimte betaalt de werkgever 80% eindheffing.

Bron: XpertHR