Waar de stage ophoudt en de arbeidsovereenkomst begint, is een beetje een grijs gebied. Hoe voorkom je dat een stage als arbeidsovereenkomst wordt aangemerkt? Plus nog negen vragen over de stageovereenkomst.

1. Hoe voorkom je dat een stage als arbeidsovereenkomst wordt aangemerkt?
De wet verschaft daarover geen duidelijkheid. Een stageovereenkomst biedt enig houvast, maar is niet zaligmakend. Belangrijker is de uitvoering: staan het leren en het opdoen van ervaring daadwerkelijk centraal en niet het productie draaien? Ofwel: hoe zelfstandig werkt de stagiair, hoeveel leert hij ervan en wat is het voordeel van de werkgever? Minister Asscher geeft de volgende criteria:

• Er is een stageovereenkomst – en geen arbeidsovereenkomst – tussen de leerling, het stagebedrijf (vermijd het woord ‘werkgever’) en de onderwijsinstelling.
• Er is een leerplan met leerdoelen en er zijn tussentijdse evaluaties.
• Een stagebegeleider of mentor en diens begeleiding is gericht op leren (en niet op productie draaien).
• De stagiair is boventallig.
• De stagiair ontvangt geen loon, maar een onkostenvergoeding (pas op met te hoge vergoedingen).

2. Wie bepaalt dat?
De Inspectie SZW controleert en handhaaft de naleving van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. Ook de rechter heeft hierover herhaaldelijk uitspraken gedaan.

3. Wie kan een melding doen bij de inspectie?
Dat kan de stagiair zelf doen of een derde, eventueel anoniem. FNV Jong heeft een meldpunt stagemisbruik opgezet en speelt een deel van de meldingen door aan de Inspectie SZW, die aanleiding kunnen zijn voor een onderzoek. Misstanden lijken zich met name voor te doen in sectoren waar het voor starters lastig is een betaalde baan te krijgen, zoals de GGZ, architectuur en marketing/communicatie.

4. Wat gebeurt er als een stageovereenkomst als arbeidsovereenkomst wordt gezien?
De ‘werkgever’ moet met terugwerkende kracht het minimumloon plus vakantiegeld betalen, plus premies en belastingen. De stagiaire heeft recht op ontslagbescherming en doorbetaling loon tijdens ziekte. De stage telt dan mee in de keten van arbeidsovereenkomsten. Daarbovenop kan de Inspectie SZW een boete opleggen.

5. En hoe zit het met de stage bij werkend leren?
Bij de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) wordt meestal naast de leerovereenkomst ook een arbeidsovereenkomst afgesloten, daarmee valt het werkgedeelte dus onder het arbeidsrecht. Een arbeidsovereenkomst is overigens niet verplicht.

6. Is een stagevergoeding verplicht?
Nee, niet wettelijk althans. In sommige cao’s zijn daarover afspraken gemaakt. In andere gevallen kunnen de stagegever en de stagiaire daarover zelf afspraken maken. Betaal nooit meer dan een redelijke vergoeding voor studiekosten, kosten van levensonderhoud en reiskosten. Anders kan de vergoeding aangemerkt worden als loon. Vermeld in de overeenkomst naast de hoogte van de vergoeding ook waarvoor deze bedoeld is.

7. Moet een stagiaire ingeschreven staan bij een onderwijsinstelling?
Nee, dat hoeft niet, maar het helpt wel. Werkgevers die afgestudeerden een stage (‘werkervaringsplek’) aanbieden lopen een aanzienlijk risico. Onlangs zijn twee GGZ-instellingen die dit deden door de Inspectie SZW gemaand hun stagiaires het minimumloon uit te betalen. De instellingen hebben hun stagebeleid inmiddels aangepast.

8. Mag een werkgever een proeftijd opnemen als hij zijn stagiair in dienst neemt?
In principe niet. Het komt regelmatig voor dat een werkgever een stagiair na afloop van diens stage een contract aanbiedt. Een proeftijd opnemen mag alleen als de stagiair ander werk gaat doen.

9. Is de werkgever aansprakelijk voor schade aan of door zijn stagiairs?
Ja. De stagiair is weliswaar geen werknemer, maar wat betreft aansprakelijkheid voor schade die op het werk ontstaat, is de stagiair in de wet gelijkgesteld aan een werknemer. Een bedrijf zal dus dezelfde voorzorgsmaatregelen in acht moeten nemen als voor zijn werknemers. Ook voor schade die ontstaat door de stagiaire, is het bedrijf in de regel aansprakelijk. Een beding opnemen in de stageovereenkomst om aansprakelijkheid uit te sluiten, heeft geen zin. Dat houdt voor de rechter geen stand.

10. Kan een leerbedrijf een vergoeding krijgen voor stagebegeleiding?
Ja, er is voor leerbedrijven een subsidie beschikbaar, maar uitsluitend voor praktijkleren (BBL en duale trajecten) en in het hbo alleen in de sectoren techniek en landbouw en natuurlijke omgeving. Maatwerkopleidingen, EVC-trajecten en reguliere BOL-trajecten dus niet. De subsidie kan pas na afloop van het studiejaar – vanaf 2 juni – worden aangevraagd. Voorwaarde is dat de aanwezigheids- en voortgangsadministratie goed zijn bijgehouden.

Onderstaand tref je meer informatie over het leeraspect van een stagiair en over een echte of fictieve dienstbetrekking:

Leeraspect
De WML is niet van toepassing als de activiteiten bij uitstek gericht zijn op leren. Dit laatste blijkt onder meer uit het volgende:

• Er is sprake van een stageovereenkomst.
• er is een duidelijk leerplan waarin de beoogde leerdoelen concreet benoemd zijn.
• De stage is bij uitstek gericht op leren en niet op werken.
• Het gaat om werk waarbij het leeraspect van de stagiair centraal staat.
• De stagiair onderscheidt zich van een gewone werknemer doordat de te verrichten werkzaamheden niet gericht zijn op productief werk waarmee vooral omzet of winst gegenereerd wordt.
• De begeleiding van de stagiair moet gericht zijn op het leeraspect en niet op het behalen van productie.
• De stagiair bezet een additionele plaats en neemt dus geen plaats in die normaliter door een werknemer wordt bezet.
• Bij voorkeur, maar niet noodzakelijk, zijn de gemaakte afspraken vastgelegd in een overeenkomst tussen een opleidingsinstituut en de ‘werkgever’.
• Er wordt tussentijds en aan het eind van de stage geëvalueerd.
• Er kan inzichtelijk worden gemaakt of en zo ja hoe de leerdoelen zijn bereikt door de stagiair.

Echte of fictieve dienstbetrekking
Leerlingen van onderwijsinstellingen die in de praktijk ervaring opdoen, zijn als stagiairs aan te merken. Meestal zijn leerlingen en stagiairs niet in echte dienstbetrekking. Maar als een stagiair een reële beloning krijgt, bijvoorbeeld het minimum(jeugd)loon, is zij wel in echte dienstbetrekking.

Echte dienstbetrekking: de stagiair ontvangt een reële beloning, de gewone regels voor loonheffingen gelden. Zij is verzekerd voor alle werknemersverzekeringen. De werkgever moet premies werknemersverzekeringen inhouden en de ingehouden inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw) aan haar vergoeden.

Fictieve dienstbetrekking: de stagiair is niet werkzaam in een echte dienstbetrekking, maar ontvangt een stagevergoeding. Zij is verzekerd voor de Ziektewet en Wajong en valt onder de Zvw. De werkgever hoeft geen premieswerknemersverzekeringen in te houden. De stagiairs vallen niet onder de loondoorbetalingverplichting bij ziekte van de werkgever.

Bron: XpertHR