Wat is een RI&E en waar dient het voor? (wat is het en wat is het doel)
Een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie, ofwel RI&E, is eigenlijk twee dingen: een lijst met alle (veiligheids- en gezondheids) risico’s in je bedrijf, en een plan voor het oplossen ervan. Met die twee kun je de risico’s voor je personeel en je bedrijf terugdringen. Dus ook het financiële risico. De RI&E vormt als het ware het fundament van je arbobeleid. Pas als je weet waar de risico’s liggen in je bedrijf en wat het mogelijke effect van deze risico’s zijn, kun je de juiste maatregelen nemen. Met behulp van de RI&E krijg je voor jezelf scherp waar je mee aan de slag moet en op welke manier. Het plan van aanpak vertelt je welke stap de volgende is.

Ben ik RI&E- plichtig?
De risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) is al sinds 1 januari 1994 verplicht voor alle werkgevers ongeacht de omvang van het bedrijf (uitgezonderd ZZP’ers). Het plan van aanpak is een verplicht onderdeel van de RI&E. Dat staat in de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Hele kleine bedrijven die voor maximaal 40 uur per week arbeid laten verrichten (alle werknemers bij elkaar opgeteld) kunnen ook gebruik maken van de ‘Checklist Gezondheidsrisico’s’.

Weten of je RI&E-plichtig bent? Bekijk het stroomschema.

Wat als ik niet voldoe aan deze plicht?
Ben je wel RI&E-plichtig, maar je hebt geen RI&E uitgevoerd, dan kun je een boete krijgen wanneer Inspectie SZW een bedrijfsbezoek aflegt. Ook wanneer zich een bedrijfsongeval voordoet kan naar de RI&E worden gevraagd. Het niet kunnen tonen van de RI&E levert een bestuurlijke boete op of zelfs een proces verbaal. Een bestuurlijke boete kan oplopen tot € 4.500, - afhankelijk van de hoeveelheid werknemers er in dienst zijn. Ook de boete voor het ontbreken van een plan van aanpak is verhoogd van € 750,- naar € 3.000,-.

Wie is er verantwoordelijk voor de RI&E?
Dit is de taak van de preventiemedewerker. Een preventiemedewerker is iemand die zich in het bedrijf (ook) bezighoudt met de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. In grote bedrijven (> 25 werknemers) moet hier iemand voor zijn aangewezen. In kleine bedrijven is het vaak de directeur die de taken van de preventiemedewerker verzorgt. Het verlenen van medewerking aan het opstellen en uitvoeren van de RI&E is één van de wettelijke taken van de preventiemedewerker.

De werkgever of preventiemedewerker kan ook de hulp inschakelen van andere werknemers in het bedrijf. Werknemers kunnen een goede bijdrage leveren aan het opstellen van de RI&E. Zij hebben tenslotte dagelijks met eventuele risico’s te maken en weten wat er op de werkvloer speelt. Door werknemers te betrekken, zullen zij waarschijnlijk ook eerder het belang zien van nieuwe maatregelen. Zo kun je samen naar oplossingen zoeken die ook goed passen in de dagelijkse praktijk op de werkvloer.

Hoe werkt het uitvoeren van een RI&E? (5 stappenplan)
Stap: 1 Inventarisatie De eerste stap van het uitvoeren van een RI&E is het maken van een lijst met de risico’s in je bedrijf door deze in te delen naar risicosoorten.

Stap 2: Evaluatie Nadat de lijst met risico’s in je bedrijf opgesteld is, komt het evalueren van de risico’s. Vergelijking van alle risico’s op de lijst en deze in goede volgorde onder elkaar zetten, de belangrijkste bovenaan. Dit helpt om prioriteiten te stellen voor je plan van aanpak.

Stap 3: Plan van aanpak In een plan van aanpak wordt aangegeven welke maatregelen genomen gaan worden om de risico’s op te lossen. Hiervoor geldt dat voorkómen beter is dan genezen! Probeer daarom de risico’s aan te pakken bij de oorzaak in plaats van het gevolg.

Stap 4: Toetsen van de RI&E Nadat de risico’s in de organisatie geïnventariseerd en geëvalueerd zijn en een plan van aanpak is gemaakt, is het zaak je RI&E te laten toetsen. De wet verplicht in de meeste gevallen dat je RI&E door een gecertificeerde arbodienst/ deskundige getoetst wordt. Tijdens dit bezoek zal gekeken worden of alle risico’s op de lijst staan, of de situatie in het bedrijf goed is weergegeven en of de laatste normen en richtlijnen zijn gebruikt. Soms is toetsen niet nodig.

Is iedere werkgever ook verplicht zijn RI&E te laten toetsen? Nee, het toetsen van de RI&E hangt af van de grootte van het bedrijf en het soort RI&E-instrument dat gebruikt wordt. Voor het toetsen van de RI&E zijn verschillende varianten mogelijk. Bekijk het stroomschema in de bijlage.

Wanneer komt een bedrijf in aanmerking voor toetsingsvrijstelling? Een bedrijf komt in aanmerking voor toetsingsvrijstelling wanneer het voldoet aan de volgende voorwaarden:

• Bij het bedrijf (alle vestigingen samen) werken maximaal 25 werknemers.
• Voor het opstellen van de RI&E wordt gebruikt gemaakt van een branche specifiek RI&E-instrument dat is goedgekeurd door de sociale partners en een gecertificeerde arbo-deskundige.
• Het bedrijf valt onder de betreffende branche.

Hoe wordt het aantal werknemers bepaald voor het criterium van maximaal 25 werknemers voor toetsingsvrijstelling? De wetgever kijkt naar het aantal arbeidsovereenkomsten en dus niet naar het aantal FTE’s. Stagiaires worden hierin meegeteld. Ook uitzendkrachten tellen altijd als medewerker van het inlenende bedrijf.

Stap 5: Aan de slag Nadat je je RI&E en plan van aanpak hebt laten toetsen, is het tijd om aan de slag te gaan met de uitvoering van je plan van aanpak. In het plan van aanpak heb je aangegeven wie wát gaat doen en binnen welke termijn. Je maakt zo’n plan niet voor niets, dus aan de slag ermee. Ook hierin zal de preventiemedewerker het voortouw nemen.

Hoelang moeten de RI&E en het Plan van Aanpak bewaard worden? (Geldigheidsduur)
In de Arbowetgeving worden geen termijnen aangegeven voor het bewaren van stukken, ook niet van de RI&E. Dus een wettelijke verplichting is er niet, toch doe je er verstandig aan om de RI&E en de plannen van aanpak, zeker voor een termijn van 5 jaar te bewaren. De belangrijkste reden hiervoor is dat het bedrijf bij een (civielrechtelijke) aansprakelijkheidsclaim (bijv. een schadevergoeding van een werknemer) moet kunnen aantonen dat het voldaan heeft aan de zorgverplichting richting de werknemers. Ook Inspectie SZW kan naar de RI&E en plan van aanpak vragen tijdens een bedrijfsbezoek.

Bijstellen van een RI&E
Het is te adviseren om de RI&E eens in de zoveel tijd (bijv. elke 3 jaar) door te lopen om te checken of er aanpassingen nodig zijn. Ook als nieuwe oplossingen beschikbaar komen op het gebied van de techniek, bedrijfsgezondheidszorg, ergonomie of arbeids- en bedrijfskunde, of nieuwe ontwikkelingen in de wetgeving moet de RI&E daarop worden aangepast. In ieder geval is het van belang dat het bijbehorende plan van aanpak aantoonbaar actueel wordt gehouden.